1) [نقش] تصمیم‌گیرنده – کارفرما (Owner Decision-Maker): شخص یا اشخاصی که اختیار تصمیم‌گیری در مورد پروژه از طرف کارفرما را دارند.

۲) [نقش] مدیریت پروژه (Project Management): راهبری فعالیت‌های پروژه و مرتبط با آن از ابتدا تا انتها با بم‌کارگیری دانش، مهارت‌ها، ابزارها و فرآیندها با هدف برآورده کردن نیازها و انتظارهای ذی‌نفعان.

۳) [نقش] طراحی (Design): ارایه راه‌کارها یا راه‌حل‌هایی برای برآورده ساختن نیازهای کارفرما از طریق پروژه و در قالب اسناد قرارداد که قابلیت برآورد منابع و هزینه و اجرایی پروژه را داشته باشند.

۴) [نقش] پیمانکاری (Contracting): تنظیم، نگهداری و راهبری قراردادها با پیمانکاران اجرایی (تخصصی).
۵) [نقش] ساخت (Construction): انجام‌دهندگان عملیات اجرایی پروژه (پیمانکاران تخصصی و اجرایی که در واقع ساخت پروژه توسط نیروهای ایشان انجام می‌شود).

۶) هماهنگی ساخت (Construction Coordination): راهبری پیمانکاران اجرایی و تخصصی در طول دوره ساخت.

۷) راهبری قراردادهای ساخت (Construction Contract Administration): خدمات‌دهی و اداره قراردادهای ساخت پیمانکاران تخصصی.

جدول تصویر ۵ نشان می‌دهد که هر یک از دست‌اندرکاران مسوولیت کدام نقش را در هر یک از سیستم‌های اصلی تحویل پروژه برعهده دارند.

در واقعیت و در پروژه‌های خاص، این تخصیص نقش‌ها می‌تواند متفاوت از آنچه در تصویر ۵ تبیین شده‌است، باشند. مسوولیت هریک از این هفت نقش باید تنها بر عهده یکی از نهادهای دست‌اندرکار در ساختار قرارداد گذاشته‌شود (به بیان دیگر هر نقش باید تنها و تنها بر عهده یکی از نهادها گذاشته شود). بدون عملکرد عالی در هریک از این نقش‌های هفت‌گانه، پروژه چشم‌انداز محدودی برای موفقیت بی‌قید و شرط (حداقل از منظر کارفرما) خواهد داشت.

با وجود آن‌که مسوولیت تخصیص مسوولیت‌ها به هر یک از نهادهای دست‌اندرکار بر عهده کارفرماست، بسیاری از کارفرمایان تصویر روشنی از این مسوولیت و سایر ترتیبات سیستم‌های تحویل پروژه ندارند. از همین‌رو ضروری است متخصصان مرتبط در صنعت ساخت کارفرمایان را در فرآیند انتحاب سیستم تحویل پروژه راهنمایی کرده و آنها در تخصیص مسوولیت‌ها در این هفت نقش کلیدی، یاری کنند.

پروژه‌ای را که پیش‌تر در آن مشارکت داشته‌اید و به خوبی پیش نرفته را به‌خاطر بیاورید و نقش‌ها و مسولیت‌های تخصیص یافته براساس سیستم تحویل مورد نظر را مرور کنید. آیا نقشی را به‌خاطر می‌آورید که مسوولی به آن تخصیص داده نشده یا نهادی که مسوولیت را بر عهده گرفته، عملکردی عالی نداشته است؟

یکی از رایج‌ترین کاستی‌های تخصیص مسوولیت‌ها در سیستم‌های تحویل پروژه (به‌ویژه در دو سیستم پیمانکاری عمومی و مدیریت ساخت مشاوره‌ای) با نقش مدیریت پروژه مرتبط است. در شیوه پیمانکاری عمومی، به‌طور معمول خدمات طراحی توسط طراح مدیریت می‌شود و از مدیریت کلی و جامع‌نگر پروژه غفلت می‌شود. این بدان معنی نیست که طراح باید فرآیند ساخت را نیز مدیریت کند، بلکه مدیریت طراحی و ساخت باید در ارتباط با هم و به‌صورت یکپارچه و توسط یک نهاد در قالب مدیریت پروژه انجام شود. در شیوه مدیریت ساخت مشاوره‌ای نیز اغلب در مورد تخصیص نقش مدیریت یکپارچه پروژه به طراح و مدیر ساخت سردرگمی پدید می‌آید.

اصل ۲ – دو نوع قرارداد میان کارفرما با طراحان و سازندگان

کارفرمایان با نهادهای مختلف برای انجام خدمات طراحی یا مدیریتی و انجام کار ساخت قراردادهایی منعقد می‌کنند. این قراردادها به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند. برای درک و انتخاب سیستم تحویل، تشخیص تفاوت در مسئولیت‌های عملکردی مورد نیاز این دو نوع قرارداد مهم است. این دو نوع قرارداد که در دو قالب کلی مشاوره‌ای و پیمانکاری منعقد می‌شوند، دارای مشخصات زیر هستند:

• قراردادهای مشاوره‌ای: در این دسته از قراردادها از مشاور انتظار می‌رود که تمام تصمیم‌ها را به نفع کارفرما اتخاذ کند.
• قراردادهای پیمانکاری: در این دسته از قراردادها از پیمانکار انتظار می‌رود که تصمیم‌هایی به نفع خود و در راستای بهبود کارایی فرآیندهای ساخت بگیرد، مشروط برآن‌که چنین تصمیم‌هایی با شرایط و ضوابط قرارداد و مشخصات فنی پروژه سازگار باشد.

تصویر ۵ نقش‌ها و مسوولیت‌های مرتبط با هر شیوه تحویل پروژه